Δευτέρα 19 Ιανουαρίου 2009

Κάστρα και Θρύλοι στην Ελλάδα!


Το πρώτο μέρος του πολυετούς προσωπικού project του Νικόλαου Κουμαρτζή γύρω από την επιτόπια, ιστορική και μυθολογική έρευνα των ελληνικών κάστρων ολοκληρώνεται με την έκδοση του τόμου Κάστρα και Θρύλοι στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Αρχέτυπο, στις 7 Μαΐου του 2007.

Μέσα από την προσωπική ιστοσελίδα του συγγραφέα γίνεται μία πρώτη παρουσίαση της ειδικής αυτής έκδοσης, με αναδημοσίευση της εισαγωγής του συγγράμματος(Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;), των λεπτομερών περιεχομένων του, καθώς και κάποιων επιπλέον στοιχείων της μορφής και του πλούτου πληροφοριών που περιέχονται στον τόμο.

Για επικοινωνία με το συγγραφέα μπορείτε να του στείλετε προσωπικό email στις διευθύνσεις: nkoumartzis@hotmail.com και solonaimonas@yahoo.gr, θέτοντας του ερωτήσεις, απορίες ή σχόλια, ή ακόμα και ζητώντας του κάποιο υπογεγραμμένο αντίτυπο της ειδικής αυτής έκδοσης.

Τελευταίες Εξελίξεις!
Η πρώτη έκδοση του βιβλίου
Κάστρα και Θρύλοι στην Ελλάδα εξαντλήθηκε μέσα σε 5 μήνες κυκλοφορίας και πλέον κυκλοφρει δεύτερη έκδοση σε όλα τα βιβλιοπωλεία.


Εισαγωγή:
Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;


«Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;», με είχαν ρωτήσει πριν δύο- τρία χρόνια κάποιοι αγγλόφωνοι συνο-μιλητές μου στο πολυπληθέστερο σχετικό διαδικτυακό φόρα παγκοσμίως, το castles on the web. Η παραπάνω ερώτηση για εμένα ήταν ένα μικρό σοκ..
Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις λιγοστές χώρες στην υφήλιο με τόσα πολλά κάστρα και φρούρια, υπο-λειπόμενη μόνο οριακά από χώρες όπως η Αγγλία, η Σκωτία, η Γερμανία ή η Ισπανία. Δεν είναι υπερ-βολή να πούμε ότι στον ελλαδικό χώρο υπάρχουν πάνω από 600 κάστρα, φρούρια και πύργοι, η κατά-σταση των οποίων ποικίλει από άριστη έως χείριστη σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ακόμα όμως και μεσαιωνικά οχυρά που σήμερα δεν διασώζονται παρά κάποια ερείπια, έχουν αφήσει το στίγμα τους στην περιοχή και έχουν παίξει σημαντικότατο ρόλο στην ιστορία του τόπου μας(όπως αρκετά φρούρια που πριν μόλις δύο αιώνες έζωναν την καστροπολιτεία της Κέρκυρας και σήμερα δεν σώζεται απ’ αυτά σχεδόν τίποτα).
Επιπλέον, στην μεσαιωνική ιστορία του δυτικού κόσμου μπορεί μεν η Ελλάδα να μην υφίσταται καν ως κρατίδιο και άρα να μην αναφέρεται, όμως αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες επαρχίες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και παράλληλα αποτελούσε το σημείο από όπου περνούσε οποιοσδήποτε δυτικός ήθελε να φτάσει στην Ιερουσαλήμ, τους Αγίους Τόπους, την Κωνσταντινούπολη, ή την Ρόδο. Και πιστέψτε με, εκείνη την περίοδο οι δυτικοί που ήθελαν να επισκεφτούν τα παραπάνω μέρη ήταν πολλοί.

Αρκεί να σας θυμίσω τις σταυροφορίες που πραγματοποιήθηκαν για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, το γεγονός ότι η Κωνσταντινούπολη στις συνειδήσεις των δυτικών αποτελούσε μία Ουτοπική Πόλη καλυμμένη από άκρη σ’ άκρη με χρυσάφι(κάτι που οδήγησε σε σημαντικό βαθμό στο φιάσκο της Δ’ Σταυροφορίας), ενώ η Ρόδος για παραπάνω από 200 χρόνια αποτέλεσε- με τα κάστρα της Ρόδου, της Λίνδου και της Μονόλιθου- την έδρα του πιο ισχυρού ίσως δυ-τικού τάγματος, των Ιωαννιτών Ιπποτών, κατά τη λαμπρότερη περίοδο του.
Επιπλέον, η μεσόγειος αποτελούσε κατά το μεσαίωνα τη σημαντικότερη θάλασσα για τις δραστηριό-τητες, πολεμικές ή εμπορικές, όλων των τότε βασιλείων, με αποτέλεσμα τα λιμάνια του σημερινού Ελλαδικού χώρου να αποτελούν το Α και το Ω για τις τότε κραταίες θαλάσσιες δυνάμεις. Αρκεί να αναφέρουμε τα λιμάνια της Μεθώνης και της Κορώνης που αποτελούσαν τους Οφ-θαλμούς της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας στην Ανατολή, τα λιμάνια της Κρήτης και πιο συ-γκεκριμένα του Ηρακλείου που αποτέλεσε στόχο Βυζαντινών, Σαρακηνών, Τούρκων, Βενε-τών και τελικά Ελλήνων, αλλά και το απόρθητο λιμάνι- κάστρο της Μονεμβασιάς.
Επιπλέον, αρκετά κάστρα της Ελλάδας συνδέθηκαν άρρητα με τις πιο σημαντικές και θρυλικές προ-σωπικότητες του μεσαίωνα, όπως η Σκιάθος με τον διαβόητο πειρατή Χαϊρεδίν Μπαρμπαρό-σα, μετέπειτα ναύαρχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Σαμοθράκη με την οικογένεια των Γατελούζων που έμμεσα προσπάθησαν να αποκτήσουν το όνομα και την εξουσία της αυτοκρατορικής οικογένειας των Παλαιολόγων, η Καλαμάτα με τον Γουλιέλμο Βιλεαρδουίνο της κραταίας τότε ομώνυμης οικογένειας, αλλά και η καστροπολιτεία του Μυστρά με τον τελευταίο αυτο-κράτορα του Βυζαντίου, τον Κωνσταντίνο τον Παλαιολόγο, γνωστό σήμερα και ως Μαρμαρωμένο Βασιλιά.
Ακόμα όμως και όταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία άρχισε να σβήνει, καθώς καταλαμβάνονταν σταδια-κά από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, στα εδάφη κτίστηκαν τα πιο ισχυρά τουρκικά κάστρα, τα οποία μάλιστα συνδέθηκαν με τους γνωστότερους αντιφρονούντες πασάδες που θέλησαν να αποσχισθούν από τη Σουλτανική εξουσία, τον Μεχμέτ Αλί, Πασά της Αιγύπτου, της Καβάλας και τον Αλί Πασά των Ιωαννίνων.
«Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;» με ρώτησαν και αναρωτιέμαι πως είναι δυνατόν να μην έχουν ποτέ ακούσει για τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης, το γνωστότερο σήμερα οχυρό της Ελλά-δας και τον τάφο του ισχυρότερου ανατολικού τάγματος, των Γενίτσαρων της Οθωμανικής Αυτοκρα-τορίας.
Ή από την άλλη, είναι δυνατόν να μην έχουν ακούσει ποτέ για το κάστρο του Πλαταμώνα, το μοναδικό φρούριο που είναι αδύνατον να μην έχει δει κάποιος που επισκέπτεται έστω και για λιγοστές μέρες την Ελλάδα, διανύοντας τον πιο πολυσύχναστο δρόμο της χώρας μας, την εθνική οδό Αθηνών- Θεσσαλονίκης; Ή μήπως το Φραγκοκάστελο της Κρήτης, του οποίου ο μύθος των Δροσου-λιτών έχει πραγματικά κάνει το γύρω του κόσμου ως ένα από τα λιγοστά αυθεντικά σύγχρονα μυστή-ρια;

Τα κάστρα της Ελλάδας δεν αποτελούν απλά ένα κομμάτι του μακρινού παρελθόντος, οχυρά που έζη-σαν ένδοξες στιγμές μόνο κατά τον μεσαίωνα ώστε μετά το τέλος του να σωπάσουν, όπως συμβαίνει σχεδόν σε κάθε άλλο κράτος της Ευρώπης. Αντιθέτως, απασχόλησαν τη διεθνή ευρωπαϊκή πολιτική και πολεμική σκηνή πάμπολες φορές κατά τη νεότερη ιστορία.
Πάρετε για παράδειγμα την καστροπολιτεία της Κέρκυρας, στην οποία ο ίδιος ο Ναπολέοντας έφερε 1.000 κανόνια δημιουργώντας ένα από τα ισχυρότερα οχυρά του, όπου συνεχείς οχυρώσεις από Άγ-γλους και Γάλλους τη μετέτρεψαν στο ισχυρότερο κάστρο παγκοσμίως(σύμφωνα με τότε δηλώσεις) και που για να ενωθεί η Κέρκυρα με την Ελλάδα ο ουσιαστικότερος όρος ήταν να γκρεμιστεί ολοκλη-ρωτικά! Μάλιστα, μέχρι και σήμερα στο νησί δεν επιτρέπεται να εγκατασταθεί ελληνικό στρατόπεδο, μιας και κάτι τέτοιο απαγορεύεται ρητά από τους Άγγλους στο σύμφωνο που υπογράφτηκε για την ένωση της Ιονίου Πολιτείας με την Ελλάδα, το 1864.
Και φυσικά, ούτε λόγος για το αίμα που χύθηκε κατά τις εκάστοτε ελληνικές επαναστάσεις, τόσο κατά των Τούρκων όσο και κατά των Γερμανοιταλών, μιας και θεωρώ δεδομένο ότι κάτι τέτοιο ήταν κάτι περισσότερο από αναμενόμενο. Όμως, η ιδιαιτερότητα των ελληνικών κάστρων έγκειται και στο πλή-θος των λαών που πολέμησαν στη σκιά των επάλξεων τους.. έως και στρατιώτες από τη μακρινή Νέα Ζηλανδία τα υπερασπίστηκαν κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο!

Κάπως έτσι, πιστεύω ότι είναι άκρως δικαιολογημένη η εξύμνηση τους από τόσους και τόσους, ξένους και Έλληνες, ιστορικούς, ποιητές και περιηγητές όπως ο Μινώτος, ο Εβλιά Τσελεμπή, ο Νούκιος, ο ανώνυμος συγγραφέας του Χρονικού του Μορέως, κλπ.
Ανατρέχοντας στους τίτλους που στολίζουν ανά τους αιώνες τα ελληνικά καστέλια, μπορούμε να κα-τανοήσουμε και την εξέχουσα θέση που κατείχαν στις συνειδήσεις των λαών: Κλειδοκράτορας Μακε-δονίας- Θεσσαλίας για το κάστρο του Πλαταμώνα, Θερμοπύλες της Θράκης για το κάστρο της Καβά-λας, Γιβραλτάρ της Ανατολής για το κάστρο της Μονεμβασιάς, Πύργος του Αίματος για τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης, το Αιρετικό Οχυρό της Λίνδου, κλπ.
Σ’ αυτά τα ελληνικά καστέλια επιθυμεί το παρόν σύγγραμμα να αποτείνει φόρο τιμής, να διηγηθεί τις ιστορίες τους, να αφουγκραστεί τους μύθους που τα αγκαλιάζουν, να πενθήσει για το αίμα που έχει ποτίσει τα χώματα τους, να πονέσει για τις πολιορκίες και τις επιδρομές που έχουν ζήσει, να μεταδώσει στους αναγνώστες του το συναίσθημα της απελπισίας, της θλίψης, αλλά και της χαράς και της λαχτά-ρας που έχουν νιώσει άνθρωποι πίσω και μπροστά από τις επάλξεις τους.
Αλλά κυρίως, να ταξιδέψει τον άνθρωπο του σήμερα σε εποχές του χθες, να τον πάρει από το χέρι και να τον ξεναγήσει σε κάποιους από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους τους, να του μιλήσει για την ιδιαιτερότητας τους, να του εξηγήσει γιατί είναι σπάνια- ίσως και μοναδικά- ανά την υφήλιο, να του μάθει να αναγνωρίζει την αξία τους.. να αγαπάει το παρελθόν του.

Άρα στην ερώτηση «Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;», μία μόνο απάντηση δύναται να δοθεί: «Ναι.. και μάλιστα μερικά από τα σημαντικότερα παγκοσμίως».


[Περιεχόμενα:]

Προλεγόμενα.
Εισαγωγή: Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;

Κεφάλαιο 1: Το Κάστρο του Πλαταμώνα
Το κάστρο-κατατεθέν της Ελλάδας και ο Κλειδοκράτορας Μακεδονίας-Θεσσαλίας.

Κεφάλαιο 2: Το Κάστρο της Σκιάθου
Ο τόπος των Σκιών, ο Μπαρμπαρόσα, ο Μαύρος Στόλος και η ελληνική επανάσταση.

Κεφάλαιο 3: Το Κάστρο της Καβάλας
Οι Θερμοπύλες της Ευρώπης και η γενέτειρα του Πασά της Αιγύπτου.

Κεφάλαιο 4: Η Καστροπολιτεία της Κέρκυρας
Αναζήτηση στα Συντρίμμια μιας Άλλοτε Πανίσχυρης Καστροπολιτείας.

Κεφάλαιο 5: Το Κάστρο της Ρόδου
Η Απαγορευμένη Γνώση και το Ιερό Δισκοπότηρο στα Ενδότερα του Τάγματος των Ιωαννιτών Ιπποτών.

Κεφάλαιο 6: Το Κάστρο της Λίνδου
Το Οχυρό των Αιρετικών Ιωαννιτών Ιπποτών.

Κεφάλαιο 7: Το Κάστρο της Μονόλιθου

Ο Θρύλος του Μαύρου Λίθου και ο Καταποντισμός της Ρόδου.

Κεφάλαιο 8: Ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης
Ο Ερυθρός Πύργος του Αίματος, της Φρίκης και του Θανάτου.

Κεφάλαιο 9: Το Κάστρο της Σαμοθράκης
Το κάστρο των Γατελούζων και ο Πύργος του Φονιά.

Κεφάλαιο 10: Το Κάστρο της Κορώνης
Ο Ένας Οφθαλμός της Βενετίας στην Ανατολή και Ένα Μικρό Σεντούκι Ιστορίας.

Κεφάλαιο 11: Το Κάστρο της Μεθώνης
Ο Έτερος Οφθαλμός της Βενετίας, οι Τεύτονες Ιππότες και οι 3 Μεγάλες Σφαγές.

Κεφάλαιο 12: Η Καστροπολιτεία του Μυστρά
Ο Παρολίγον Έλληνας Πάπας, ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς και το Ταξίδι του Με-γάλου Αλεξάνδρου στον Παράδεισο.

Κεφάλαιο 13: Το Κάστρο της Μονεμβασιάς
Το Ένδοξο Γιβραλτάρ της Ανατολής.

Κεφάλαιο 14: Το Κάστρο της Καλαμάτας
Το Μεσαιωνικό Οχυρό του Γυλιάμο ντε Καλομάτα.

Κεφάλαιο 15: Το Φραγκοκάστελο
Το Καστέλι των Δροσουλιτών.

Κεφάλαιο 16: Ο Μέγας Κουλές του Ηρακλείου
Η Πόλη με τα Χίλια Ονόματα και τους Δεκάδες Κατακτητές.

Κεφάλαιο 17: Το Κάστρο των Ιωαννίνων
Ένα Απόρθητο Τουρκικό Οχυρό στην Καρδιά της Ηπείρου.

Ευχαριστίες.
Βιβλιογραφία.
Ευρετήριο/ Index λέξεων.




Επιπλέον, σε κάθε κεφάλαιο πέρα των ιστορικών, μυθολογικών και οδοιπορικών στοιχείων παρουσιάζονται:

+ χρονολογικοί πίνακες,

+ σπάνιες γκραβούρες,

+ πρωτότυπες φωτογραφίες και

+ πληροφορίες πρόσβασης για κάθε κάστρο.